Eksik veya bildirilmeyen prim günleri sebebiyle yaşanan mağduriyetin önüne geçmek için hizmet tespiti hakkı bulunuyor. Sigortasız çalışılan süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açılabilir.
Çalışma sürelerinin işveren tarafından SGK'ya bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi durumunda çalışan işçi alacakları yönünden büyük zarara uğrayabilir. Çalışan bu durumu öğrendiği andan itibaren sigortasız çalışmakta olduğu süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açabilir.
Eksik veya bildirilmeyen prim günleri sebebiyle yaşanan mağduriyetin önüne geçmek için hizmet tespiti hakkı bulunuyor. Sigortasız çalışılan süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açılabilir
Çalışanların ilk işe giriş tarihi, emeklilik yaşı ve gerekli prim açısından büyük önem taşıyor. Değişen kanunlar sebebiyle emeklilik yaşı da senelera göre değişiyor. İşe başlanan tarih boyunca giriş yapılmasına karşın prim yatırılmadıysa emeklilik işlemlerinde bu tarih dikkate alınmıyor. Belirli bir süre prim ödeyenler emeklilik zamanını öne çekmek istiyor.
Doğum, askerlik borçlanması gibi hizmet tespiti de erken emeklilik için önemli formüllerin başında geliyor. İşe başlanan tarih boyunca giriş bulunmasına karşın prim ödemesi görünmüyorsa ve fiilen bu tarih boyunca çalışmaya başlansa emeklilik işlemlerinde bu tarih dikkate alınmıyor.
Örneğin 1990 senesinde işe başladınız ve SGK'ya sigorta bildiriminiz yapıldı fakat priminiz ödenmedi. İlk prim ödemeniz 1995 senesinde başladıysa emeklilik yaşı ve primi hesabında bu tarih dikkate alınıyor.
Eksik veya bildirilmeyen prim günleri sebebiyle yaşanan mağduriyetin önüne geçmek için hizmet tespiti hakkı bulunuyor. İlk adımda Kurum'a başvurarak ilk işe giriş tarihinin fiilen çalışmakta olduğu tarihin olması gerektiğini belirterek sigorta başlangıç zamanı düzeltilmesi talep edilmeli.
Olumsuz yanıt durumunda hizmet tespit davası açılmalı. Hizmet tespiti için hak sahibi gibi ölümü durumunda gelir ve aylık bağlanma hakkı olanlar da başvurabilir.
Emeklilik yaşı ve emekliliğe esas prim sayısını mahkemenin tespit ettiği tarih üzerinden hesaplanır. Hizmet tespitine yönelik merak edilen soruların cevapları şöyle:
Hizmet tespiti davası hangi durumlarda açılır?
Çalışma sürelerinin işveren tarafından SGK'ya bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi durumunda çalışan işçi alacakları yönünden büyük zarara uğrayabilir. Çalışan bu durumu öğrendiği andan itibaren sigortasız çalışmakta olduğu süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açabilir. Hizmetin davacı çalışan tarafından sigortasız olarak görülmüş olması ve bu durumun SGK tarafından önceden tespit edilmemiş olması gerekmektedir.
Hizmet tespit davasını kimler açabilir?
Davayı kişinin kendisi ya da vefat durumunda mirasçıları açabilir. Hizmet tespitine konu işyerinde hizmetlerinin geçtiği senenin sonundan başlayarak 5 sene içinde mahkemeye başvurulabilir. Aynı iş yerinde birden çok giriş çıkış yapanların dava açma süresi de işten ilk ayrıldıkları tarih boyunca başlar. Sigortalının ölümü durumunda miracılar sigortalının ölüm tarihi itibariyle dava açabilir.
Davanın çalışan lehine sonuçlanması durumunda sigorta primini işveren mi SGK mı yatırıyor?
Davanın kişi lehine sonuçlanması durumunda, talep edilen seneler içerisindeki sigorta primleri işveren tarafından ödenir. Sigorta primleriyle beraber bu süre içinde geçen yasal faiz de işverence karşılanır.
Hizmet tespit davası arabuluculuğa tabi mi?
İş Kanunu'nda öngörülen mecburi arabuluculuk kapsamı dışında bulunuyor. Hizmet tespit davası açmadan önce arabulucuya başvurma mecburiyeti bulunmuyor. Bu davada sonuç kesinleşmeden icra edilemeyen kararlardır. Muhakeme usulüne göre yaklaşık iki ayda sonuçlanıyor. Karar yüksek mahkemeye taşındıysa bir ay içinde gerekçeli karar bildirilir.
Çalışılan senelera ilişkin bordro gibi somut belgelerin sunulması hak düşürücü süreyi kaldırır mı?
Yargıtay kararına göre aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgeleri sunanlar için hak düşürücü süre uygulanmıyor. Nitekim Yargıtay kararında bu belgelerden birisinin işveren tarafından verilmesi halinde burda Kurum'un işçinin çalışmasından haberdar olduğu kabul ediliyor. Kararda bu durumda hizmet tespiti davası için hak düşürücü sürenin varlığından söz edilemeyeceği belirtiliyor.
Mevsimlik çalışanlar için hizmet tespitinde zamanaşımı süreci nasıl işliyor
Mevsimlik çalışılın seneler itibariyle kesintisiz sürdüğünün kabulü durumunda çalışılmayan dönemde hizmet akdi askıda olduğundan beş senelik hak düşürücü sürenin başlangıcı olarak işin sona erdiği senenin esas alınması gerekmektedir.
Sigorta müfettişlerince hizmet tespiti durumunda hak düşürücü süre işletiliyor mu?
Beş senelik hak düşürücü sürenin ne zaman başlayacağı özel durumlara göre değişiyor. Yönetmelikte yer alan belgelerin verilmesi durumunda olduğu gibi çalışmaların sigorta müfettiş raporuyla saptanması halinde de hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez.
Sigortasız çalışılan seneler için dava açma süreci nasıl işliyor?
Bir işyerinde 2 yıl sigortasız çalıştıktan sonra işten çıkarılan personel için beş senelik hak düşürücü süre işten ayrıldığı günden bu yana başlar. Diğer yandan 2 yıl sigortasız çalıştırıldıktan sonra sigortası yapılıp 10 yıl daha çalıştırılan kişi 2021 tarihinde işten çıktıysa 2026 seneninın sonuna kadar sigortasız çalıştırıldığı dönem için dava açabilir.
Sigortasız çalıştığımı bordro dışından nasıl kanıtlayabilirim?
Hizmet tespitinde dava açmakla beraber öne sürülen tarih boyunca çalışıldığının kanıtlanması gerekmektedir. Sigorta primleri bordrosun, hesap fişinin beraberinde aynı dönemde çalışılan ve işveren fotoğrafı kayıtlarındaki başka çalışan tanık olarak gösterilebilir. İşverenin Sosyal Güvenlik Kurumu'na vermiş olduğu bordrolarda yer alanlardan tanık gösterilebilir. Ayrıca komşu işyerinde sigortalı çalışan da tanık olarak dinlenebilir.
Kayıt dışı sigortasız çalışanlar hangi haklardan mahrum kalır?
Sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal işlerde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün ya da ücret olarak ilgili kurumlara bildirilmemesi veya eksik bildirimi olarak tanımlanıyor. Kurum'a hiç bildirilmemesi, çalışma süreleri ve kazançların eksik bildirilmesi biçiminde olabiliyor. Sigortasız çalışanlar pek çok yasal haktan yararlanamaz.
Çalıştıkları günler emeklilik için geçerli sayılmaz, ihbar, kıdem alamaz, herhangi bir sebeple sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanamazlar. Vefat durumunda aile kişileri ölüm aylığı alamaz.
SGK toplu para ödemeleri yurttaş tarafından merak edilip araştırılıyor. Prim ödemesi ya da herhangi bir para ödemesi yapmış olma koşulu aranmayan ödemeler hakkındaki diğer ayrıntılar merak ediliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılacak olan ödemeler, 6 000 TL'den başlıyor. İşte ayrıntılar...
SGK TOPLU PARA ÖDEMESİ YAPIYOR? 6 BİN TL SGK TOPLU ÖDEME ŞARTLARI VE DETAYLARI NELER?
Vatandaşlar SGK toplu para ödemesi hakkındaki ayrıntıları merak ediyor. Para ödemesi alabilmek amacı ile öncelikle yazılı müracaatta bulunmak gerekmektedir. Yüz binlerce kişinin yararlanabildiği destekten, toplu para alma şansı varken haberi olmayanlar para yardımından yararlanamamış oluyor. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından annesi ya da babası vefat etmiş olan bayanlara yetim aylığı bağlanmakta. Sosyal Güvenlik Kurumu'na tabi şekilde çalışan kişinin kız çocuğu evlenene dek bu haktan yararlanabilmekte. Uygulamada yaş sınırı ise bulunmuyor. Yetim aylığı alırken evlenmeye karar veren bayanların yetim aylıkları kesilmekte. Kadınların evlenirken mağdur olmamaları adına aldıkları yetim maaşının 12 aylık ya da 24 aylık kısmı peşin şekilde ödenmekte. Böylece bayanların evlilik giderlerinin karşılanması amaçlanıyor. Çeyiz parası almak amacı ile Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine yazılı bir dilekçe ile müracaatta bulunmak gerekmektedir.
ÇEYİZ PARASI ALMAK İÇİN GEREKEN ŞARTLAR NELER?
Şart olarak müracaat sahibinin annesinden ya da babasından doğru yetim aylığı alıyor olması istenmekte. Hangi sigorta kolundan yetim maaşı alındığı fark etmeden verilen bir yardımdır. Yetim maaşı alan erkeklerin değil, bayanların faydalanabileceği bir ödenektir. Çeyiz parasına konu olan evliliğin müracaat sahibinin ilk evliliği olması gerekmekte.10.2008 tarihinden sonra yetim maaşı almaya hak kazanmış olanların müracaatları kabul edilmektedir. Aynı zamanda evlenme ödeneği müracaatsu yapılmadan önce fotoğrafı olarak evliliğin gerçekleşmiş olması gerekiyor.
Başvuran kişinin eğer yetim aylığı alan bir kız kardeşi varsa, kendisi müracaat yapmadan önceki iki yıllık süreçte kız kardeşinin çeyiz parası almamış olması gereklidir. Bir kereye mahsus olarak ödemesi yapılan bir ödenektir.
Sigortalı şekilde çalışan bayanların yetim aylığı alma hakları kaybolduğu için çeyiz parası için de müracaat olanakları bulunmamaktadır. Fakat sigortalı şekilde çalışan ve yetim aylığı almaları önündeki tek engel sigortalı şekilde çalışmaları olan bayanlar, işten ayrıldıktan sonra yetim aylığı almaya başlarlarsa, evlendiklerinde de yine çeyiz parası alabilmekteler.
YETİM AYLIĞI İÇİN BAŞVURU ŞARTLARI NELER?
Söz konusu yasanın yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;
1) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş ya da,
2) 4/1-(a) sigortalıları için, her çeşit borçlanma süreleri hariç en az 5 seneden beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, olması koşuluyla ölüm aylığı bağlanır.
Bununla birlikte;
1) Malullük, vazife malullüğü ya da yaşlılık aylığı almakta iken ya da malullük, vazife malullüğü ya da yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,
2) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü ya da yaşlılık aylığı, sigortalı şekilde çalışmaya başlamaları nedeniyle kesilmiş durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları durumunda ölüm aylığı bağlanmaktadır.
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları için öngörülen her çeşit borçlanma süreleri hariç en az 5 seneden beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması koşulunda, gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan bütün borçlanmalar bu koşulların oluşmasında dikkate alınmamaktadır. Fakat, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan bütün süreler dikkate alınmaktadır.
Aynı zamanda, kendi nam ve hesabına (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin tüm borçlarının ödenmiş olması koşulu da mevcuttur.