Her ne kadar emekli maaşları düşük de olsa, milyonlarca insan emekli olmak için gün sayıyor; hatta erken emekli olmanın yollarını arıyor. İşte bunun çözümü var. SGK bir liste yayımladı ve bu listeye göre 43 yaşında bile emekli olmak mümkün.

Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar fiili hizmet süresi zammı veya bir başka adı ile yıpranma hakkı ile erken emekli olabiliyor. Düne kadar 18 mesleğe bu hak tanınırken son yapılan düzenleme ile sağlık çalışanları, cezaevi görevlileri gibi yeni meslek dalları ilave edilerek, 45 işkoluna erken emeklilik imkânı tanındı. İşte Hürriyet yazarı Noyan Doğan'ın yazısı...

Bir süredir emeklilikte yaşa takılanları, erken emekliliği tartışıyoruz. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, çalışanların çoğunluğu biran önce emekli olmayı düşünüyor. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edilip, edilmemesi ise değişik bir konu. Peki, 43 yaşında emeklilik mümkün mü? Evet, mümkün; belli meslek dallarında çalışanlar için mümkün. Sosyal güvenlik sistemi tehlikeli ve ağır işlerde çalışanlara bu hakkı, yani erken emeklilik hakkını tanıyor. Nasıl mı? Anlatayım.

Kanunda fiili hizmet süresi zammı olarak geçen, kamuoyunda ise ‘yıpranma hakkı’ olarak bilinen uygulama; çimento piyasasında çalışandan tutun da cam ve madencilik alanında çalışanlara kadar pek çok mesleği kapsıyor. Daha açık şöyle anlatayım; ağır ve riskli işlerde çalışanların diğer çalışanlara göre daha erken emeklilik hakkı bulunuyor.

Fiili hizmet süresi zammı da bu meslek dallarıe uygulanıyor. Bu kapsamda belli meslek dallarında çalışanlar her bir yıl için emekliliklerine 60 veya 90 gün, kimi meslek dallarında ise 180 gün fazladan süre kazanıyor. Emeklilik için fazladan kazanılan günlere, fiili hizmet süresi zammı veya yıpranma hakkı deniyor. Bu haktan da hem sosyal sigortalı çalışan işçiler hem de emekli sandığı kapsamında çalışan memurlar faydalanabiliyor.

Son senelerde bu alanda pek çok düzenleme yapıldı fakat birkaç ay önce yapılan son düzenleme ile düne kadar yıpranma hakkından yararlanan meslek sayısı 18 iken, bu sayı 45’e yükseltildi ve ağız-diş radyoloji uzmanları, röntgen teknisyenleri, infaz memuru, ceza infaz kurumu müdürü, ihtiyat pilotları da yıpranma hakkı tanınan meslek dallarıe eklendi. Bu kapsamda yeni düzenleme ile yıpranma hakkı tanınan yeni meslek dallarında çalışanlar için fiili hizmet süresi zammı 2017’nin Ağustos ayından sonraki çalışmaları için uygulaması yapılacak.

43’ÜNDE EMEKLİLİK

Fiili hizmet süresi zammının nasıl uygulandığına gelince; normal çalışma süresi olan 360 günün üzerine çalışmakta olduğu riskli sektöre ve yasanın bu sektörde tanıdığı artı süreye göre fazladan hizmet süresi ekleniyor. Örneğin, cıva üretiminde çalışan bir işçinin fiili hizmet zammı 90 gün; bu işte 12 ay çalışıldığında 15 ay çalışmış sayılıyor ve hem prim gün sayısı artıyor hem de erken emekli olma imkanını elde ediyor. Bir başka anlatımla, normal koşullarda 360 gün çalışılması gerekirken, cıva üretiminde çalışanlar bir yıl içinde 450 gün çalışmış sayılıyor.

Madenlerde çalışanlar için bu süre daha fazla 180 gün, yani 6 ay. Yeraltı madenlerinde çalışan bir işçi 360 gün çalışmakta olduğunda fiili hizmet süresi zammı uygulandığında 540 gün çalışmış sayılıyor; bu da emekliliğe ciddi katkı sunuyor.

En yüksek yıpranma hakkı da madenlerden çalışanlara tanınıyor. Yapılan düzenlemeler ile yeraltı madenlerinden çalışan işçilerin emeklilik yaşı 50’ye çekilirken, hafta tatilleri, izin süreleri de fiili hizmet süresine eklenince emeklilik yaşı daha da iniyor.

Tabii, yıpranma hakkından yararlanmanın belli koşulları var. Birincisi, süre sınırı; bu da 5 yıl. Riskli ve tehlikeli işlerde çalışanlar yıpranma hakkından faydalanmak için ne kadar çalışırlarsa çalışsınlar alabilecekleri fiili hizmet süresi zammı 5 seneden fazla olamıyor. Silahlı kuvvetler, emniyet mensupları ve MİT mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor.

Yıpranma hakkından faydalanmak için madenlerde yeraltında çalışan işçilerin 1.800 gün, diğer riskli sektörlerde çalışanların ise 3.600 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışmış olmaları şart. Şartlardan birisi de yıpranma hakkına giren meslek dallarındaki işlerde çalışmak gerekmektedir. Sadece o sektörde çalışmak yetmiyor, bilfiil o işi yapmak gerekmektedir. Madencilikten örnek verecek olursak, yeraltında çalışılması gerekmektedir.

ERKEN EMEKLİ OLABİLECEK MESLEKLER

Kurşun ve arsenik işleri 60-90 gün
Cam fabrika ve atolyeleri 60 gün
Cıva üretimi işleri sanayii 90 gün
Çimento fabrikaları 60 gün
Kok fabrikalarıyla termik santraller 60 gün
Alüminyum fabrikaları 60 gün
Demir ve çelik fabrikaları 90 gün
Döküm fabrikaları 60 gün
Asit üretimi yapan fabrika ve atolyeleri 90 gün
Madencilik yeraltı işleri 180 gün
Radyoaktif /radyoiyonizan işleri 90 gün
Su altında çalışmayı gerektiren işler 60-90 gün
Türk Silahlı Kuvvetleri 90 gün
Sahil Güvenlik Komutanlığı 90 gün
Emniyet-Polis-Mit çalışanları 90 gün
İtfaiye ya da yangın söndürme işleri 60 gün
Basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar 90 gün
TRT'de haber hizmetinde fiilen çalışanlar 90 gün
TBMM yasama organı üyeleri 90 gün
Cumhurbaşkanlığı yardımları 90 gün
Bakanlar 90 gün
Ceza infaz kurumunda çalışanlar 90 gün
İhtiyat plotları 60 gün
Tabip 60 gün
Diş Doktorları 60 gün
Eczacı 60 gün
Ebeler 60 gün
Hasta bakıcı hemşireler 60 gün
Toplum sağlığı teknisyenleri 60 gün
Fizyoterapist 60 gün
Odyolog 60 gün
Sağlık fizikçisi 60 gün
Anestezi teknikeri 60 gün
Tıbbı labaratuar 60 gün
Tıbbi görüntüleme teknisyeni teknikeri 60 gün
Ağız ve diş sağlığı teknikeri 60 gün
Diyaliz teknikeri 60 gün
Radyoterapi teknikeri 60 gün
Eczane teknikeri 60 gün
Perfüryonist 60 gün

YIPRANMA HAKKI HANGİ MESLEKLERİ KAPSIYOR? 

Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün
Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün