Toptan ödeme pek çok emeklilik hayali olanın ve sigortalının merak ettiği konular arasında yer alıyor. Emeklilik için sigortalılık süresi yaş şartı oluştuğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan bazı sigortalılar işten ayrılması veya işyerini kapatması şartı ile kendi adlarına yatırılan uzun vadeli sigorta primlerini alabiliyorlar. Buna toptan ödeme düzenlemesi deniyor. İşte toptan ödemeyen dair son dakika haberler…

Bilindiği gibi pek çok emekli primi ödeyen vatandaş yaş ve prim şartı dolmasına rağmen emekliliği sağlayamamaktadır. Gerek emeklilik gerek malulluk için bazı şartlar aranmaktadır. Bu şartları yerine getiremeyenler öncelikli olarak emeklilik hakkı elde edemedikleri için toplu para ve sigorta primlerinin iadesini talep edebilirler. Bunları tamamlayamayanlar emekli olmak yerine ödediği prim iadesini alabilirler. Kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi toptan ödeme yoluyla ödenmemektedir. Sadece uzun vadeli sigorta kolları olarak adlandırılan yaşlılık, malullük ve ölüm sigorta kollarına ait primler ise iade edilmektedir. Sigortalı hizmet borçlanmaları ve isteğe bağlı sigorta primleri bulunuyorsa yaşlılık toptan ödemelerine dahil edilmektedir.

01.10.2008 tarihinde 5510 sayılı kanun yürürlüğe girdi ve 506 sayılı kanunda kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabiliyor. Malullük ve yaşlılık aylığına hak kazanabiliyordu. Ayrıca zamanda sigortalılara talepleri doğrultusunda kendisi veya işvereni tarafından ödeme yaptıkları takdirde uzun vadeli sigorta kollarından ödemiş oldukları primleri toptan ödeme olarak verilebilmesi için düzenleme yapıldı.

5510 sayılı kanun ile herhangi bir nedenle çıktığı işyerinden ayrılan veya işyerine kapatanlara yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu durumda malullük ve yaşlılık aylığı bağlanması haklı sağlandı. 4. maddenin 1. fıkrasında a ve c bentleri incelendiğinde kendisi adına bildiren b bendinde ise ödediği malullük ve yaşlılık ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarları primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek ve tarihine kadar geçen yıl için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı hesaplanarak ve güncellenerek toptan ödeme şeklinde iade edileceği belirtilmektedir.

İki kanunun karşılaştırılmasından görülebileceği gibi 01.2008 tarihi öncesi yani 506 sayılı kanun döneminde toptan ödemeler alındığı tarihteki değerleri üzerinden iade ediliyor. 5510 sayılı kanun döneminde ise ödenmiş primler primini ait olduğu yıl itibarıyla yazılı istek tarihine kadar geçen yıl kapsamında her yılın güncelleme katsayısı baz alınarak hesaplanıp iade ediliyor.

Ölen sigortalıların hak sahipleri de toplam ödeme talebinde bulunabiliyor. Ölen sigortalıların hak sahibi ölüm aylığı bağlanması durumunda ölüm tarihi baz alınarak hesaplanan ölüm toptan ödeme tutarı sigortalının hak sahiplerine veriliyor. Hak sahipliği şartlarını taşıyan kişi eş, çocuklar, anne veya babası olarak kanunda belirtilen hisseler oranında sağlanıyor. Toptan ödeme talebi kurulunca hazırlanan gelir aylık ve ödenek talep belgesi ile ilgili başvuru yapılması suretiyle e-devlet üzerinden de gerçekleştiriliyor.

5510 sayılı kanuna göre ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edinmiş bulunanların yeniden bu kanuna tabi olup malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar yazılı olarak müracaat etmeleri durumunda aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ve yazılı istek tarihi arasında geçen yılı için her yılın güncelleme katsayısı ile güncelleme bulunan tutar talebi takip eden ayın sonuna kadar yapılmaktadır. Ödemeler gerçekleşmesi halinde bu hizmetler canlandırma yani İhya edilir. 4-b ve 4-c kapsamındakiler de ihya işlemini e-devlet sisteminden gerçekleştirebilmektedirler.

Konuya ilişkin kanunlar geçerliliğini korurken sigortalının emekli olması konusu dikkate alınıyor. Emekli olmak için prim gün sayısı yetersiz olanlar sigortalıların fiilen çalışması borçlanması ya da isteğe bağlı sigortalılık yoluyla emeklilik için gerekli şartları tamamlayamaması durumunda prim günlerini tamamlaması mümkün olmayanlar için toptan ödeme başvurusu oluşturulmalıdır. 2008 yılına kadar ödenen primler güncellenerek kanunen mümkünatı olmadığı belirlenerek alınacak iade çok düşük bir rakamdır.